ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಅದ್ಭುತವಾಗಿ, ಭಾರತದ ದಕ್ಷಿಣ ರಾಜ್ಯವಾದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಪೋಷಣೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ. ತುಂಗ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ನದಿಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಜನರ ಬದುಕಿಗೆ ಬೇಕಾದ ನೀರಿನ ಪೂರೈಕೆ, ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ :-ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಬಳ್ಳಾರಿ-ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೊಸಪೇಟೆ ಪಟ್ಟಣದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು , 1946 ರಿಂದ 1953 ರ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಯೋಜನೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರೋತ್ತರ ಯುಗದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ, ದೇಶದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪತ್ತುಗಳನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಬಳಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ನೀರಾವರಿ, ಪ್ರವಾಹ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಮತ್ತು ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ನೀಡಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಹೊಸತಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸುವ ತುಂಗ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ನದಿಗಳು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಅವುಗಳ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು, ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹರಿಯುವ ನೀರಿನ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆದು, ಇಂದು ಸುಮಾರು 378 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ದೊಡ್ಡ ಜಲಾಶಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಗಿದೆ.
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಅದ್ಭುತ :-ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿತ ಸಂಯುಕ್ತ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು 2.4 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ 49.5 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ್ದಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದ ಸುಮಾರು 3,676 ಮಿಲಿಯನ್ ಕ್ಯುಬಿಕ್ ಮೀಟರ್‌ಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ಅತಿಯಾಗಿ ನೀರಿನ ಹರಿವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು 33 ಸ್ಪಿಲ್ಲ್ವೇ ಗೇಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ, ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಪ್ರವಾಹದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪ್ರಮುಖ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ನೀರಾವರಿ ಕಾಲುವೆಗಳ ಜಾಲವು, ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ನೀರನ್ನು ವಿತರಿಸುತ್ತದೆ. ಎಡದಂಡೆ ಕಾಲುವೆ ಮತ್ತು ಬಲದಂಡೆ ಕಾಲುವೆ ಸೇರಿ ಒಟ್ಟಾರೆ 1.2 ಮಿಲಿಯನ್ ಎಕರೆ ಭೂಮಿಗೆ ನೀರಾವರಿ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಒಮ್ಮೆ ಬರಪೀಡಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದ್ದ ನಾಡನ್ನು ಹಸಿರು ಭೂಮಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದೆ.
ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಣಾಮ : –ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಇದು ಭತ್ತ, ಸಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿಯಂತಹ ಬೆಳೆಗಳಿಗೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡಿದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಗದು ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ಸಹಕಾರ ನೀಡಿದೆ, ಇದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ರೈತರ ಆರ್ಥಿಕ ಉನ್ನತಿಗೆ ಸಹಾಯವಾಗಿದೆ.
ನೀರಾವರಿಯೊಂದಿಗೆ, ಅಣೆಕಟ್ಟು 72 ಮೆಗಾವಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿದೆ, ಇದು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳ ವಿದ್ಯುತ್ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. ನಂಬಿಕೆ ಯೋಗ್ಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಲಭ್ಯತೆ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಿದ್ದು, ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.
ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಹತ್ವ :- ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು ತಂದಿದ್ದರೂ, ಇದು ಈ ಭಾಗದ ಪರಿಸರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವಲ್ಲಿಯೂ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದೆ. ಜಲಾಶಯದ ಸೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಜಾತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಜಾತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮುಳುಗಡೆಯಾಗಿದ್ದು, ಹೊಸ ಇಕೋಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ಜಲಾಶಯವು ವಿವಿಧ ಜಲಚರ ಪ್ರಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಾಸಸ್ಥಳವಾಗಿದ್ದು, ವಲಸಿಗ ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.
ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ನೀರಿನ ಲಭ್ಯತೆ ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ಜನರ ಜೀವನಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಬರನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದೆ.
ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಹಾದಿ :-ಅನೇಕ ಲಾಭಗಳಿದ್ದರೂ, ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲವು ಸವಾಲುಗಳು ಎದುರಾಗಿವೆ. ಜಲಾಶಯದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಹೂಳಿನಿಂದ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದ ನೀರಿನ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆ. ಪ್ರಾಂತ್ಯವು ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗಾಗಿ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆ, ಹವಾಮಾನ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಳೆಯ ಮಾದರಿಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಿಂದ, ತುಂಬಾ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆ.
ಈ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಡಿಸಿಲ್ಟೇಶನ್ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ನೀರಾವರಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಆಧುನೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ತಟಸ್ಥ ನೀರಿನ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೌಶಲಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ
ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕೇವಲ ರಚನೆಯಲ್ಲ; ಇದು ಕರ್ನಾಟಕ ಜನತೆಯ, ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಮತ್ತು ಪರಿಸರವನ್ನು ಪೋಷಿಸುವ ಜೀವಾಳವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರಂಪರೆ, ಪ್ರಗತಿ, ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಮುಂದುವರಿದಂತೆ, ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಅದರ ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಮೂಲಸ್ತಂಭವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಶಾಶ್ವತ ಬಂಧನದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.